Op 26 juni vond het mini-symposium De zachte stad plaats in Groningen. Tijdens dit symposium lanceerden we ons nieuwe gelijknamige magazine. Op het programma stond onder meer een lezing van Endry van Velzen, Bouwmeester Wijkvernieuwing in Groningen, en Ivan Nio, Kwartiermaker Sociaal Bouwmeester, presentaties van verschillende auteurs van het magazine en een excursie langs recentelijk heringerichte plekken in de binnenstad.
Het mini-symposium werd geopend door Katja Rusinovic, lector Grootstedelijke Ontwikkelingen (De Haagse Hogeschool) en tevens voorzitter van Platform Stad en Wijk. Zij lichtte toe dat het platform zich de komende jaren richt op het verbeteren van de leefbaarheid in steden en wijken, waarbij het gedachtegoed van de zachte stad als één van de uitgangspunten kan dienen. Jeannette Nijkamp, lector Gezonde Stad (Hanzehogeschool Groningen), gaf vervolgens een korte introductie op dit gedachtegoed. De term ‘zachte stad’ is bedacht door architect David Sim, die in zijn boek Soft Cities allerlei ontwerpprincipes deelt om steden ‘zachter’ te maken. In grote lijnen gaat het om het ontwerpen van steden voor mensen in plaats van bijvoorbeeld auto’s. Jeannette liet verschillende voorbeelden zien van plekken waar de principes van de zachte stad zijn toegepast. Zoals bijvoorbeeld langs de rivier de Seine in Parijs, waar de rijbanen langs de kade zijn getransformeerd tot een aantrekkelijk voetgangersgebied.
‘Campingbazen’ en inclusieve sociale infrastructuur
Ivan Nio, Kwartiermaker Sociaal Bouwmeester, en Endry van Velzen, Stadsbouwmeester Wijkvernieuwing, namen het stokje over. Ivan en Endry houden zich onder meer bezig met de vraag hoe de waarden van de zachte stad zijn te vertalen naar de naoorlogse stad. In Groningen richten zij zich op de wijk Selwerd. Ivans eerste verkenningen van de wijk brachten hem langs verschillende wijkvoorzieningen, zoals de multifunctionele Vensterschool en winkelcentrum Paddepoel. In de Vensterschool leerde hij dat de beheerder was wegbezuinigd, terwijl zo’n ‘campingbaas’ een onmisbare rol vervuld als het gaat om betekenis geven aan en het verbinden van de verschillende functies en mensen in het multifunctionele gebouw. Verder viel het Ivan op dat niet alle wijkvoorzieningen op zichzelf inclusief zijn. Sommige wijkvoorzieningen zijn vooral gericht op één doelgroep, bijvoorbeeld jongeren of ouderen. Dat riep de vraag op: moet sociale infrastructuur altijd inclusief zijn of is het voldoende als alle sociale infrastructuur tezamen in een buurt inclusief is? Volgens Endry liggen er in de wijk veel kansen om netwerken van publieke voorzieningen beter op elkaar aan te laten sluiten.
Hoekwinkels en de zachte suburbane stad
Vervolgens werd het magazine De zachte stad gelanceerd met twee korte presentaties van auteurs van het magazine. Otto Lussenburg, onderzoeker bij het lectoraat Gezonde Stad (Hanzehogeschool Groningen), schreef samen met collega-onderzoeker Anna Viola Epping een artikel over hoekwinkels in de Groningse Korrewegwijk. Aan de hand van foto’s nam Otto de deelnemers mee langs deze belangrijke sociale infrastructuur. Hij vertelde over de verschillende functies die de hoekwinkels vervullen. Het zijn niet alleen plekken waar je iets kan kopen, maar ook sociale plekken. Els Beukers, associate lector Doorwerking stedelijke vernieuwing bij het lectoraat Urban Innovation (Windesheim Almere), nam de deelnemers in haar presentatie mee naar Almere Buiten. Samen met onderzoeker Job Oberman verkent zij hoe het ‘zachte stad’-principe van nabijheid vertaald kan worden naar een meer suburbane wijk als Almere Buiten. Hun verkenning laat onder meer zien dat veel voorzieningen in de wijk zich binnen 15 minuten lopen of fietsen bevinden. Maar de bewoners ervaren de afstanden als veel groter, doordat de routes in de wijk weinig belevingswaarde hebben.
Leren van Groningen
Ter afsluiting van het symposium gaf Robin Kramer van Wijkmakers zijn reflectie op het inhoudelijke programma. Eén van zijn reflecties – in respons op de vraag die Ivan stelde – was dat volgens hem sociale infrastructuur niet altijd inclusief hoeft te zijn. Het is juist belangrijk voor verschillende groepen in de samenleving om hun ‘eigen’ plek te hebben. Als er maar voor iedereen een plek is in een buurt.
Na het symposium was er een excursie langs heringerichte delen van de binnenstad onder leiding van medewerkers van de afdeling Stadsontwikkeling van de gemeente Groningen. De excursie toonde dat Groningen een mooi voorbeeld is van een stad die ‘zachter’ is geworden door gedurfde ingrepen in de openbare ruimte. De recent opnieuw ingerichte Grote Markt is misschien wel het meest toonaangevende voorbeeldproject. Bussen hebben hier ruimte gemaakt voor voetgangers. De nieuwe Grote Markt is een plek geworden waar het fijn is om elkaar te ontmoeten, met openbare en commerciële zitmogelijkheden, speelelementen, water en groen.
Wil je verder in het thema De zachte stad duiken? Download ons nieuwe magazine. Lees ook de terugblik die Stadszaken.nl schreef over het symposium.
Door: Luca Middelkoop
Platform Stad en Wijk 
