E-magazine Participatiemoe(d)

Organisaties hebben vaak de wens burgers en ondernemers via participatieprocessen te betrekken bij de planvorming van diverse projecten. Bij zowel burgers als diverse organisaties zien we echter een vorm van ‘participatiemoeheid’ de kop opsteken. Met verzuchtingen over de opzet, inzet en uitkomsten van participatietrajecten. Gezien de weerbarstige ervaringen met participatie en de vele toekomstige opgaven in steden en wijken is het van belang om deze participatiemoeheid verder te duiden en te kijken naar een medicijn. In het afgelopen half jaar heeft Platform Stad en Wijk hier onderzoek naar gedaan onder zowel burgers als professionals en hebben we de kennis van diverse lectoraten gebundeld in het e-magazine Participatiemoe(d) met onder andere artikelen, columns en interviews.

Stedelijke vernieuwing en het recent sterk opkomende thema van verduurzaming in wijken zijn klassieke thema’s die burgers, ondernemers en maatschappelijke organisaties raken en waarbij zij graag gehoord willen worden. Naast de formele democratische structuren is daarom de afgelopen decennia een bont bouwwerk neergezet van burgerparticipatie. Dat gaat van traditionele inspraakavonden, tot buurtbudgetten en wijkraden. Digitale participatie wordt daarbij steeds belangrijker. Ook in de nieuwe Omgevingswet staat participatie centraal. Hoewel de literatuur hoopvol is over de mogelijkheden hiermee de ‘collectieve intelligentie’ van de maatschappij te mobiliseren en te zorgen voor betere en meer gedragen besluiten is de werkelijkheid vaak weerbarstiger. 

In navolging van de vele kritieken op de ‘participatiesamenleving’, die vaak gaan over de te hoge verwachtingen van actieve burgers, zien we in het domein van de beleidsparticipatie een vorm van ‘participatiemoeheid’ de kop opsteken. Deze speelt zowel aan de kant van de burgers als aan de kant van professionals. De eerste groep is vaak gefrustreerd over de grote hoeveelheid tijd die participatieprocessen kosten en de geringe ‘opbrengsten’. Processen van participatie zijn voor deelnemers vaak onduidelijk en frustrerend waardoor ze snel afhaken. Dit geeft een kleine groep wel actieve burgers een buitengewoon grote invloed. Dit is vaak één van de argumenten die gemeenteambtenaren tegenstaan bij participatie: de dominantie van de usual suspects. Daarnaast zitten zij in een lastig parket: hoe benut je en breng je de input van deze participatieve vormen van democratie onder in de politieke systemen die gericht zijn op de representatieve democratie? 

Platform Stad en Wijk – een samenwerkingsverband van zestien lectoraten van elf verschillende hogescholen – constateert dat professionals en burgers vol goede moed aan de slag gaan met participatie, maar dat de ervaringen en resultaten op veel plekken weerbarstig en tegenvallend zijn. In het licht van de vele ruimtelijke en sociale uitdagingen in stadswijken is er wat ons betreft daarom een urgentie om deze participatiemoeheid verder te duiden én te kijken naar een medicijn. In het magazine Participatiemoe(d) leest u verschillende visies, meningen en onderzoeksresultaten over burgerparticipatie. Aan de hand van artikelen, columns, video’s, een vragenlijst, interview, essay en podcast laten diverse onderzoekers van hogescholen hun licht schijnen over de manier waarop professionals en burgers kennis en ideeën kunnen uitwisselen. Dit doen zij op basis van praktijkgericht onderzoek dat zij in hun eigen stad hebben uitgevoerd. Dit betekent dat hun onderzoek en interventies in een directe afstemming met de praktijk worden ontwikkeld, samen met onder andere bewoners, gemeenten, ondernemers, welzijns- en zorginstellingen. In het magazine hebben we deze lessen gebundeld om vervolgens in het laatste artikel te reflecteren op al deze bevindingen. Een magazine over frustraties, moed en alles wat daar tussenin zit.

Veel leesplezier!